'सावंत' आडनावाचा इतिहास काय आहे ?

🕉️ सावंत आडनावाचा इतिहास – राजवंश, पराक्रम आणि परंपरा यांची गौरवगाथा

सावंत आडनाव हे महाराष्ट्राच्या कोकण किनाऱ्यावरील एक राजेशाही आणि योद्धा परंपरेशी निगडित नाव आहे. याचे मूळ क्षत्रिय रजपूत वंशाशी असून, या आडनावाच्या मागे अनेक शतकांचा इतिहास, धर्मनिष्ठता, आणि युद्धपराक्रमाचा सुवास आहे.

🌅 उगम आणि अर्थ

“सामंत” हा शब्द प्राचीन संस्कृतमधून आलेला आहे — याचा अर्थ मांडलिक, सरदार किंवा राजाचा सहकारी. कालांतराने प्राकृत रूपात “सामंत” → “सावंत” असे रूपांतर झाले.

या सामंत घराण्यातील एक पराक्रमी योद्धा होता राणा लक्ष्मणसिंह, ज्याचा नातू क्षेमसिंह सामंत याने पुढे “सावंत” घराण्याची प्रतिष्ठा निर्माण केली.

⚔️ क्षेमसिंह सामंत व सावंत घराण्याची सुरुवात (इ.स. 1346 च्या सुमारास) विजयनगर साम्राज्याच्या माधव मंत्र्याने गोमंतकावर स्वारी केली असता, क्षेमसिंहाने आपल्या पराक्रमाने त्या मोहिमेत कीर्ती मिळवली. त्याच्या शौर्याने प्रभावित होऊन माधव मंत्र्याने त्याला चंदगड, भीमगड आणि खालील कोकण पट्ट्याचे अधिपत्य दिले. हाच क्षण सावंत घराण्याच्या राजकीय वंशाची सुरुवात ठरला.

क्षेमसिंहाने आपल्या कुलदैवत व्यानमाता भवानीची स्थापना कुणकेरी येथे केली. या देवीची आणि पूर्वजांच्या प्रतिमांची आजही दररोज पूजा केली जाते. हे स्थळ म्हणजेच आजची सावंतवाडी जवळची कुणकेरी वाडी जी सावंत घराण्याची आद्य भूमी मानली जाते. सरकार आजही या देवीच्या पूजेसाठी मासिक बिदागी (राजकीय मानधन) देते, हे सावंत वंशाच्या ऐतिहासिक सातत्याचे प्रतीक आहे.

🪶 वंश परंपरा आणि शाखा

क्षेमसिंह → भामसावंत → फोंड सावंत → सोम सावंत — अशी वंशरेषा पुढे विकसित झाली.

सोम सावंताला तीन मुलगे झाले

गोम सावंत (वडील शाखा)
रूप सावंत (मधली शाखा)
पाय सावंत (धाकटी शाखा)

🏰 राज्य विस्तार आणि सावंतवाडी संस्थानाची स्थापना

इ.स. 1473 मध्ये बहामनी वजीर महमद गवानाने सावंतांचा पराभव केला आणि कुडाळ प्रांतावर मुसलमानी अमल बसवला. तरीसुद्धा सावंतांनी आपली प्रतिष्ठा आणि प्रदेशावरचा प्रभाव कायम ठेवला. पुढे इ.स. 1570 च्या सुमारास आदिलशहा आणि निजामशहाने संयुक्तपणे सावंतांवर स्वारी केली, आणि सावंतवाडी या प्रदेशात सरदेसाईकी (प्रशासकीय सत्ता) देण्यात आली. यानंतर खेम सावंत (ओटनेकर) या वीरपुरुषाने सावंतवाडी संस्थानाची राजकीय आणि सांस्कृतिक स्थापना केली. त्याच्या काळात सावंतवाडी एक स्वायत्त मराठी राजवंशीय राज्य म्हणून प्रसिद्ध झाली, ज्याचा प्रभाव गोवा, सिंधुदुर्ग आणि कर्नाटक सीमेपर्यंत पसरला.

📜 सावंत वंशाचा भौगोलिक विस्तार

गोम सावंत शाखा — कुणकेरी, माणगाव, माजगाव, सांगेली, गरवट, बंदा, आवळेगाव, वर्दे, पणदूर, असरोंडी, किर्लोस, कासरल, शिवडाव, तूरळक इत्यादी गावे.
रूप सावंत शाखा — कुडाळ (किल्लेदार), वेंगुर्ले, इन्सुली, आकेरी, कारिवडे इ.
पाय सावंत शाखा — सावंतवाडीचे राजे बहाद्दूर श्रीमंत शिवराम राजे भोसले घराणे व हेरे येथील जहागीरदार.

🙏 धार्मिक आणि सांस्कृतिक पैलू

सावंत घराण्याचे कुलदैवत आहे व्यानमाता भवानी (कालभोज उर्फ बाप्पा रावळ यांच्याशी संबंधित देवी).
कुणकेरी येथील देवीमंदिर आजही सावंतवाडी राजघराण्याच्या पूजेचा केंद्रबिंदू आहे.
या घराण्याच्या संस्कृतीत शौर्य, भक्ती, आणि कुलपरंपरेचे शुद्ध पालन ही तीन वैशिष्ट्ये आजही दिसतात.

ह्या पोस्टशी संबंधित माहिती लिंक खालीलप्रमाणे...

दत्तप्रबोधिनी कुलदैवत शंकानिरसन व उपासना

राऊत या आडनावाचा इतिहास काय आहे ❓

Dattaprabodhinee All Reviews Link

सर्व दत्तप्रबोधीनी चे विनामूल्य उपाय जाणून घेण्यासाठी ह्या लिंक वर क्लिक करा.

जाधव आडनावाचा इतिहास : यादवकुलाचा गौरवशाली वारसा