आपला आजपा जप चालू कसा होतो त्यासाठी काय साधना आहे ?

मानव शरीर हे केवळ मांस, हाडे आणि रक्ताचे मिश्रण नसून ते एक जिवंत देवालय आहे. या शरीरात प्राणशक्तीचा प्रवाह, नाडीचक्रांचे कंपन, आणि चैतन्याचे स्पंदन अखंड चालू असते. पण या सर्वाच्या केंद्रस्थानी आहे — “श्वास”.

याच श्वासामध्ये ईश्वराची लय दडलेली आहे, आणि त्यातूनच उलगडतो “आजपा जप” — म्हणजेच, आपोआप होणारा नामजप.

🌺 १. आजपा जप म्हणजे काय?

“जपा विना जप होणे म्हणजे आजपा जप.” म्हणजेच ज्या वेळी नामाचा उच्चार करावा लागत नाही, पण श्वासोच्छ्वासासोबत आपोआप नाम चालते, तेव्हा तो “आजपा जप” म्हणून ओळखला जातो.

प्रत्येक मनुष्याच्या श्वासात “सो” आणि “हं” असा सूक्ष्म नाद सतत उमटत असतो —

श्वास घेताना – “सो”, श्वास सोडताना – “हं”. हीच सोऽहं साधना म्हणजे “मी तोच” — “मी परमात्माच आहे” अशी अनुभूती देणारी दिव्य साधना.

🌼 २. आजपा जप चालू होण्यासाठी साधना कशी करावी?

आजपा जप हा अकृत्रिम अवस्थेचा परिणाम आहे. तो जबरदस्तीने साध्य होत नाही, तर अंतर्मुख साधनेचा नैसर्गिक टप्पा म्हणून प्रकट होतो.

🕉️ १) श्वासावर सजगता ठेवणे (प्राणसाक्षीभाव) : दररोज काही वेळ बसून, शांतपणे आपला श्वास जाणवावा. ना तो वेगवान करायचा, ना थांबवायचा — फक्त तो आहे हे अनुभवायचे. ही सजगता वाढली की श्वास आपोआप मंत्ररूप ध्वनी देऊ लागतो.
🕉️ २) नामस्मरणाची शुद्ध साधना : सुरुवातीला वाणीने नामजप करावा — “ॐ नमः शिवाय”, “श्री राम”, “श्री स्वामी समर्थ”, “ॐ नमो भगवते वासुदेवाय” इत्यादी. हा जप मनात रुजला की, हळूहळू नाम मनातच चालू राहते, आणि पुढे श्वासाशी एकरूप होते.
🕉️ ३) ध्यान आणि मौन : मन जितके शांत होईल, तितका जप आतल्या गाभाऱ्यात उतरतो. ध्यानातून मन स्थिर झाले की, जप शरीरातून होत नाही — तो स्वतः प्राणशक्तीमधून होतो.

🌻 ३. आजपा जपाची अंतर्गत अनुभूती

जेव्हा आजपा जप चालू होतो, तेव्हा साधकास काही विलक्षण अनुभव येतात. श्वास हलका, सूक्ष्म आणि नादमय होतो. हृदयात गूढ शांतता अनुभवास येते. मनातला ताण, भीती, वासना हळूहळू नष्ट होतात. डोळे मिटले की शरीरभर “चैतन्याचा प्रकाश” जाणवतो. “मी वेगळा नाही, सगळं माझ्यात आहे” — ही अद्वैताची अनुभूती प्रकट होते.

🌸 ४. गूढ रहस्य — “श्वास म्हणजेच मंत्र”

श्वास हा ईश्वराने दिलेला अखंड जपाचा यंत्र आहे. जन्माच्या क्षणी “सो” असा पहिला श्वास घेतो आणि मृत्यूसमयी “हं” असा शेवटचा श्वास सोडतो. म्हणून संपूर्ण आयुष्यभर — मनुष्य सतत “सोऽहं, सोऽहं” असा जप करत असतो, फक्त त्याला त्या जपाची जाणीव होत नाही. ही जाणीव झाली की साधक मुक्तीच्या मार्गावर प्रविष्ट होतो.

🌿 “जेव्हा नाम श्वासात उतरतं, तेव्हा ईश्वर हृदयात जागृत होतो.” 🌿

— हेच आजपा जपाचं परम रहस्य आहे.

आजपा जप साधनेचा प्रवास — टप्प्याटप्प्याने मार्गदर्शन

🕉️ १. आरंभिक टप्पा — वाणीतील नामस्मरण (वाचिक जप)

या टप्प्यात साधक आपल्या वाणीने जप करतो.

उदा. — “ॐ नमः शिवाय”, “श्री स्वामी समर्थ”, “ॐ नमो भगवते वासुदेवाय”, “ॐ श्री दत्ताय नमः” इत्यादी.

🪶 उद्दिष्ट: मन आणि वाणी यांचा एकाग्रतेने संबंध जोडणे.

🔸 कसे करावे : दिवसातून ठराविक वेळ, शांत बसून वाणीने नाम उच्चारावे. नामाचा उच्चार मंद, दीर्घ आणि भावपूर्ण असावा. आवाजापेक्षा भावना महत्वाची. दररोज ठराविक संख्या (उदा. १०८, ५००, १००० वेळा) नामस्मरण करावे.
🔸 परिणाम : मनातील अस्थिरता कमी होते, आणि श्वासावर नियंत्रण येऊ लागते.

🕉️ २. मनोमय टप्पा — अंतर्मनातील नामजप (मानस जप)

या टप्प्यात साधकाला वाणीने जप करण्याची गरज भासत नाही. नाम स्वतः मनात आपोआप फिरते.

🪶 उद्दिष्ट: नाम मनात सतत चालविणे, व विचारांना शुद्ध करणे.

🔸 कसे करावे: वाणीने उच्चार न करता मनातच नाम ध्वनी कल्पावा. प्रत्येक श्वासाबरोबर नामाशी एकरूप होण्याचा प्रयत्न करावा. मन विचलित झाले तरी नामाकडे परत आणावे.
🔸 परिणाम: मन शांत होते, भावना सुसंवादी बनतात, आणि साधक अंतर्मुख होतो.

🕉️ ३. प्राणमय टप्पा — श्वासाशी एकरूप नामजप (श्वासजप)

हा टप्पा अतिशय महत्त्वाचा आहे. इथे साधक श्वासात नामाचा नाद ऐकू लागतो.

🪶 उद्दिष्ट: नाम व श्वास यांचे एकत्व साधणे.

🔸 कसे करावे : श्वास घेताना “सो” असा सूक्ष्म नाद मनात अनुभवावा. श्वास सोडताना “हं” असा नाद जाणवावा. हळूहळू हा सोऽहं नाद आपोआप चालू राहतो. याच अवस्थेत साधक स्वतःच्या प्राणशक्तीशी संवाद साधतो.
🔸 परिणाम : शरीरातील नाड्या शुद्ध होतात, प्राण अधिक सूक्ष्म होतो, आणि मन स्थिरतेकडे जाते.

🕉️ ४. सूक्ष्म टप्पा — आजपा जपाची सुरुवात (स्वाभाविक नामजप)

हा टप्पा म्हणजे साधकाचे श्वासच मंत्रमय होणे. येथे जप करण्याचा “कर्ताभाव” संपतो — आणि जप आपोआप घडतो.

🪶 उद्दिष्ट: नाम “स्वतः” श्वासात चालणे — साधक केवळ साक्षीदार बनणे.

🔸 कसे करावे : साधकाला काही करायचे नसते. फक्त शांत बसायचे. श्वासाच्या प्रत्येक लहरीत “नाम” चालू आहे, हे अनुभवीत राहायचे. शरीर आणि मन नामात विलीन झालेले असते.
🔸 परिणाम : श्वास, शरीर आणि मन एकसंध होतात. साधक सतत नामामध्येच जगतो — झोपेत, जागेपणी, प्रत्येक क्षणी. हीच अवस्था म्हणजे “आजपा जप”.

🌿 ५. अंतिम टप्पा — साक्षीभाव आणि एकत्व (सहज समाधी)

येथे साधकाला “मी जप करतो” ही भावना देखील राहत नाही. नाम, श्वास, प्राण आणि आत्मा — हे सर्व एकरूप होतात.

🌸 हा क्षण म्हणजेच — परमात्म्याशी मिलन! 🌸

या विषयाला अनुसरुन संबंधित पोस्टस् पहा.